عنوان فعالیت :دانشمندان کوچک ماده درسی : علوم تجربی نام درس انتخابی: گرما پایه: دوم راهنمایی تعداد دانش آموان:25 نفر مدت اجرا:60دقیقه
اهداف:1-اندازه گیری دمای ذوب یخ و کره 2-تقویت مهارت مشاهده 3-استفاده از ابزار 4-تقویت مهارت پیش بینی5-ارزیابی6-نتیجه گیری 7-تقویت مهارت برقراری ارتباط 8-مشارکت فعال 9-تعمیم یافته ها
وسایل لازم:دماسنج جیوه ای ،بشر ،چراغ الکلی ،سه پایه ،توری سیمی ،گیره ،پایه ،کبریت ،قاشق غذاخوری،یخ خالص ,یخ ناخالص,کره
روش اجرا: - معلم از دانش آموزان می خواهد که 5 گروه تشکیل دهند و برای خود عنوان مناسبی مانند نام یک دانشمند انتخاب کنند. الف- وسایل لازم به همراه دستور العمل (ضمیمه طرح)روی میز کار هر گروه گذاشته می شود. ب- دانش آموزان مطابق دستور العمل (آزمایش کنید صفحه 54فصل گرما علوم دوم راهنمایی)عمل می کنند و نتیجه مشاهدات (درباره یخ و کره) با یکد یگر رامطالعه و با مشاهدات خود مقایسه می کنند. پ- سئوالات غنی سازی از دانش آموزان داوطلب پرسیده می شود
غنی سازی: 1-آیا اتفاق جالبی را مشاهده کردید؟ -آیا بین پیش بینی و مشاهدات شما تفاوتی وجود داشت؟(کدام قابل اعتماداست.)2 - وجود چه نشانه ای دلیل بر ذوب شدن یخ است؟ - وجود چه نشانه ای دلیل بر ذوب شدن کره است؟ - حجم یخ و کره با افزایش دما چگونه تغییر می کند؟ 3- در چه دمای یخ با گرفتن گرما از حالت جامد به مایع تبدیل می شود؟ - به نظر شما چرا این انرژی را گرمای نهان ذوب نام گذاری کرده اند؟ 4- برای رسیدن به اتفاق نظر چه تلاشی کردید؟ 5- با افزایش ناخالصی مانند نمک به آبی که قبلا در یخ ساز یخچال قرار داده اید و جامد شده در موقع دوب شدن آن(یخ ناخالص) چه تغییراتی در نقطه ذوب یخ ناخا لص مشاهده می شود؟ 6- فکر می کنید که در همه جا نقطه ذوب یخ یکسان است؟ جامدات دیگر چطور؟
فعالیت های تکمیلی:
فعالیت یک: از بچه ها بخواهید در گروه خود چند قالب یخ در یک ظرف نسوز بگذارند و آن را گرم کنند تا یخها کاملا ذوب شوند. سپس آب را حرارت دهند تا بجوشد . تغییر حالت ماده را در شرایطی که افزایش انرژی حرارتی موجب حرکت سریعتر مولکولها می شودتوضیح دهند.چند قالب یخ در یخچال درست کنند و تغییر جالت ماده را در شرایطی بیان نمایند که از دست دادن انرژی حرارتی موجب کندی مولکولها می شود
فعالیت دو:جامدات مختلف مانند بستنی ، کره ، یخ ، گوگرد ،میخ و... را گرم کنند و ببینند بر اثر گرما(تغییر میزان گرما بر هر یک ) کدام زودتر از حالت جامد به مایع تبدیل میشوند و نتایج مشاهدات و مطالعات خود را بررسی و مقایسه و داده ها را در یک جدول نوشته و نمودار را رسم کنند
فعالیت سه: ذوب شدن موم ،پیه ،قیر و یخ را آزمایش کنند. مشاهده کنند کدام دیر ترذوب می شود . کدام ذوتر ذوب می گردد
فعالیت چهارم:از بچه ها بخواهید سقف ماشین پارک شده در زیر آفتاب را لمس کنند . چه تفاوتی بین ماشین دارای رنگ روشن و ماشین تیره رنگ وجود دارد؟ دمای داخل یک ماشین با در های بسته در زیر آفتاب چقدر است؟ اگر یکی از پنجره ها کمی باز باشد،دما چه تغییری می کند؟
فعالیت پنج: از بچه ها بخواهید آزمایش کنند و سپس پاسخ دهند که کدام یک زودتر ذوب می شود،یک تکه یخ در هوای ثابت ،یا یک تکه یخ مشابه در همان اتاق ،اما مقابل پنکه ؟ قبل از آزمایش ،حدس بزنند . آیا حق با آنها بود؟ بکوشند آنچه رخ داده است توضیح دهند
عنوان فعالیت: تصویر خوانی
درس انتخابی:هماهنگی و ارتباط
پایه تحصیلی: علوم سوم راهنمایی
مدت اجرا:45 دقیقه
تعداد دانش آموزان:40 نفر
وسایل مورد نیاز : تصاویر موجود در ضمیمه فعالیت - مفوا - ماژیک - چسپ
روش اجرا:
- دانش آموزان را به گرو ه های 4 نفره تقسیم می کنیم.
- به هر گروه به صورت تصادفی یک تصویر در باره دستگاه عصبی و هورمونها (مغز- نخاع- انعکاس شرطی- انعکاس ساده –سلول عصبی – اعصاب حرکتی و حسی و..) همراه با یک مقوا ،ماژیک و چسب می دهیم.
- از دانش آموزان بخواهیم تصویر خود را در وسط مقوا بچسبانند.
- با دقت به تصویر های خود نگاه کنند و بحث و گفتگو کنند.
- دانش آموزان بایستی سئوالاتی را که احساس می کنند می خواهند پاسخ دهند از محتوی تصویر خود بدست آورند.
- سئوالات را بر روی مقوا بنویسند و با فلش مشخص کنند.
- دانش آموزان را تشویق کنید که انواع مختلفی از سئوالها را بپرسند حتی آنهایی که ممکن است جواب نداشته باشند.
- گروه بعد از اتمام کار مقوای خود را به روی دیوار کلاس برای مشاهده سایر گرو ه ها و بحث کلاسی نصب کنند.
غنی سازی
1-آیا مراکز عصبی را می توان با یک مرکز تلفن مقایسه کرد؟
2-فکر می کنید تمام جانوران دستگاه عصبی شان شبیه یکدیگر است؟
3-چرا انتقال پیام عصبی در طول نورون (سلول عصبی) به صورت یک طرفه انجام می شود فایده این وضع چیست؟
4-برای استفاده بهتر و حفظ و سلامت دستگاه عصبی چه راه های پیشنهاد می کنید؟
5-چرا اثر هورمونها پایدارتر از اثر پیام های عصبی است؟
6- آیا عملا می توانید اعمال انعکاسی ساده ا نشان دهید؟
7-در اثر شنیدن در باره یک غذای خوشمزه یا دیدن آن چرا بزاق شما جاری و دهانتان آب می افتد؟
8-اعصاب اصلی بدن چه نام دارند؟
9- جریان عصبی چیست؟ و چریان عصبی با چه سرعتی سیر می کند؟
10- آیا سرعت سیر جریان در رشته عصبی حسی پوست بدن کندتر است یا تندتر؟
11-چرا مسیر رفت و برگشت پیام متفاوت است؟
12-...
فعالیتهای ممکن:
الف-فعالیت اول:نموداری از یک یاخته عصبی ترسیم و هر قسمت آن را مشخص کنید.
ب-فعالیت دوم:از بچه ها بخواهید دستهای خود را دراز کنند و انگشت های خود را کاملأ باز نگهدارند. دستهای آنها نشان دهنده جسم سلولی ،انگشتان آنها نشان دهنده دندریت ها و بازوی ایشان نمایانگر آکسون ها است در مورد تفاوت بین یاخته های عصبی حسی ،حرکتی و رابط بحث کنید .
پ-فعالیت سوم:از بچه ها بخواهید تفاوت بین اعصاب حسی و حرکتی و مختلط را تعیین کنند و در یک جدول بنویسند.
ت- فعالیت چهارم:از یک بچه بخواهید روی صندلی بنشیند و پا هایش را روی هم بیندازد بطوری که یکی از پا ها ی او آزاد باشد با کناره دست خود ضربه ای درست به زیر زانوی او وارد آورید . از همه گروه ها بخواهید این فعالیت را انجام دهندو نتیجه آن را یاداشت کنند. به عنوان یک عمل انعکاس ساده پا فورأ بالا خواهد پرید.
ث- فعالیت پنجم:لیستی از سایر اعمال انعکاسی ساده شامل (چشمک زدن چشم در هنگام نزدیک شدن ناگهانی جسمی به چشم ،خندیدن در موقع غلغلک شدن ،رنگ پریدگی در هنگام ترس ،سرخ شدن در موقع خجالت کشیدن ،سرفه کردن ،خمیازه کشیدن ،عطسه کردن ،لرزیدن و...)تهیه کنند و در این زمینه با هم به بحث و گفتگو بپردازند.
ج-فعالیت ششم:با گفتن این مطلب که هر بار که شما لغت «ضربه» را ادا می کنید . بچه ها با مداد هایشان آهسته روی میز بزنند،در آنها یک انعکاس شرطی ایجاد کنید ابتدا هر بار که لغت «ضربه» را ادا می کنید با خط کش روی میز خود ضربه بزنید پس از اینکه این عمل را مدتی انجام دادید با خط کش روی میز ضربه بزنید اما لغت «ضربه»را ادا نکنید. بسیاری از بچه ها به ضربه زدن با مداد هایشان ادامه خواهند داد . در حالی که شما لغت «ضربه» را ادا نکرده اید.
ح-فعالیت هفتم:از بچه ها بخواهید در جدولی ، اعمال مختلف بدن را نوشته و رو بروی هر یک شرح دهند کدام ارادی و کدام غیر ارادی است.
خ- فعالیت هشتم:از بچه ها بخواهید با کمک یکدیگر در یک جدول نام غده های بدن ،محل قرار گرفتن آنها در بدن ،نام هورمونی که ترشح می کنند و کار آنها را بنویسند و عکس یا تصویر ی از هر غده را پیدا کنند و یا در ستونی از جدول نقاشی کنند و یا بچسباند.
چ-فعالیت نهم:یک مغز سالم و تازه گوسفند را از قصابی تهیه کنید . مخ ،مخچه و بصل النخاع را شناسایی و محل آنها را معین و به بچه ها نشان دهید . از بچه ها بخواهید به اندازه بزرگ مخ و سطح آن که در بسیاری نقاط چین خورده است با دقت توجه کنند. ماده خاکستری مغز را تکه کنید و به ماده سفید مغز در زیر آن را به بچه ها نشان دهید .از بچه ها بخواهید مشاهده کنند که چگونه به بقیه قسمتهای مغز متصل است. چگونگی ارتباط بصل النخاع با سایر قسمتهای مغز و با نخاع را تحت بررسی قرار دهید.
د-فعالیت دهم: تصاویری که نشان دهنده آرامش ،ناراحتی ،خوشبینی ،ترس ،بدبینی و مانند اینها هستند خودتان یا بچه ها فراهم کنید . از بچه ها بپرسید چرا این تصاویر تأثیر خاصی روی آنها می گذارند.
